Kedi ve köpeğimin aşı planlamasını nasıl yapmalıyım?
Aşılama enfeksiyöz hastalıkların önlenmesindeki en güvenli yollardan birisi olup, küçük hayvan hekimliğinde uygulanan en yaygın prosedürlerdir. Günümüzde aşıların uygulanma şekillerinde ve aşı programlarının oluşturulmasında önemli değişiklikler olmuştur. World Small Animal Veterinary Association (WSAVA-Dünya Küçük hayvan Veteriner Hekimleri Derneği) aşı grubu tarafından oluşturulan Aşı Rehberi, KHVHD (Küçük Hayvan Veteriner Hekimleri Derneği) önderliğinde ülkemiz kullanımına adapte edilmiştir.
Köpek ve kedilerde aşı takvimi, genellikle 45 günlükken başlar. Yavruların doğumdan sonra ilk 45 gün boyunca anne sütünden aldıkları bağışıklık hücreleri onları korur. Ancak bu sürenin sonunda, vücut bağışıklığını desteklemek ve hastalıklara karşı koruma sağlamak için aşılar gereklidir.
Aşılar, yalnızca sağlıklı hayvanlara uygulanmalıdır. Bu nedenle, aşılama programına başlamadan önce yavru kedi ve köpeklerin plasenta yoluyla veya emzirme döneminde anneden aldığı iç parazitlerden ve üzerindeki dış parazitlerden arındırılması önemlidir.
Viral aşılar halsizlik, iştahsızlık, keyifsizlik, ateş yapabilir. Bu durum için endişelenilmemelidir. Hastaya özellikle de kedilere bu durum için hekiminin bilgisi dahilinde olmayan ilaç verilmemelidir.
İç ve dış parazit ilaçlamaları hastanın ömrünün sonuna kadar 2 ayda 1 kez tekrarlanmalıdır. Ense damlası yazları pire enfestasyonları artacağından ayda 1’e çıkarılabilir.
Köpeklerde aşı planlaması
Karma Aşı: Köpeklerde çoğunlukla ölümle seyreden ciddi klinik belirtilere sebep olan hastalıklardan korumak amaçlı yapılmaktadır. Distemper (gençlik hastalığı), Parvoviral gastroenteritis (kanlı ishal) başta olmak üzere birçok hastalığa karşı koruma sağlamaktadır.
Corona Aşısı: Yavru köpeklerde kanlı ishalle seyreden coronavirüse karşı yapılan aşı uygulamasıdır.
Bronşin Aşısı: Bordetella Bronchiseptica tarafından oluşturulan, barınak öksürüğü olarak bilinen, alt solunum sistemine yerleşen bakterilerin sebep olduğu hastalıktan korumak için yapılan aşıdır.
Kuduz Aşısı: Oldukça önemli olan aşılardan biridir. Hem hayvanlar hem de insanlar için oldukça tehlikeli olan kuduz hastalığından korumak için mutlaka köpeklerimize kuduz aşısı yaptırılmalıyız.
- Bu aşılar haricinde Lyme, mantar, tetanoz aşıları da yapılabilmektedir.
- Yetişkin köpeklerde 2 ayda bir iç-dış parazit, diğer aşıların yılda bir kez tekrar dozları yapılır.
- Aşı yapılacak olan hayvanların hasta olmamasına dikkat edilmelidir.
- Aşılamalardan sonra hayvanlar 2 gün boyunca yıkanmamalıdır.
Kedilerde aşı planlaması
İç- Dış Parazit Uygulamaları: Sevgili dostlarımıza aşılama programının ilk adımını iç ve dış parazitlere karşı yapılan aşılar oluşturmaktadır. İç dış parazit aşıları bizlerin sağlığı açısından da çok önemlidir. Bu yüzden bazı preparatlara göre değişiklik gösterse bile her iki ayda bir iç ve dış parazitlere yönelik aşılamaları mutlaka yaptırınız.
Karma Aşı: Kedilerde ölümcül birçok hastalığın önüne geçmek için yapılan aşı uygulamasıdır. Feline Panleukopenia Virus (Gençlik hastalığı), Feline Herpesvirus, Feline Calicivirus gibi hastalıklardan korumak için oldukça önemlidir.
Lösemi Aşısı: FeLV virüsü, bağışıklık sistemi zayıf kedilerde ölümle sonuçlanabilmektedir. Ciddi bir viral hastalık olup bağışıklık sisteminin çökmesine ya da baskılanmasına neden olabilir. Bu yüzden aşılama minik dostumuz için önemlidir.
Kuduz Aşısı: Oldukça önemli olan aşılardan biridir. Hem hayvanlar hem de insanlar için oldukça tehlikeli olan kuduz hastalığından korumak için mutlaka kedilerimize kuduz aşısı yaptırılmalıyız.
Bunlar dışında mantar ve tetanoz aşıları da yapılabilmektedir.
Yetişkin köpeklerde 3 ayda 1 iç-dış parazit, diğer aşıların yılda bir kez tekrar dozları yapılır
Aşıların Uygulanma Sıklıkları
Aşıların etkinliği açısından yavrular için hazırlanan aşılama programında maternal antikorların(anneden alınan antikorlar) varlığı dikkate alınmalıdır. Erken dönemde köpek ve kedi yavrularına uygulanan aşıların birçoğunun etkinliği, maternal antikorlar tarafından önemli ölçüde engellendiği bilinmektedir. Aşılamanın son dozunun 16.haftalık(4aylık) yaşta tekrarlanması ve 6-12 aylık yaşta bir tekrar daha yapılması önerilmektedir.
Daha sonraki dönemde aşıların uygulanma sıklıkları bağışıklık süresi temelinde belirlenir. Yakın geçmişte core aşıların çoğunun 1 yıllık koruma sürelerine sahip olduğu belirtilmişti. Bu anlamda aşılamanın her yıl tekrarlanması öneriliyordu. Son yıllarda, çoğu ürünün,minimum 3 yıl boyunca koruduğu belirlenmiştir. Her 3 yılda bir yapılan core aşılar,her yıl uygulandığı durumla karşılaştırıldığında antikor seviyeleri arasında bir farklılık bulunmadığı ve aynı derecede korumakta olduğu belirlenmiştir. Bu sebeple yıllık aşılarda, hastanın antikor titresine bakılarak karar verilmelidir.
Kedi ve köpeklerde aşılama programları, evcil hayvanların sağlığını korumanın en etkili yollarından biridir. Aşılar, kedilerin ve köpeklerin potansiyel olarak ölümcül olabilen birçok bulaşıcı hastalığa karşı korunmasını sağlar. Aşılar sayesinde, bu hastalıkların yayılması önlenir, böylece evcil hayvanların ve insan topluluklarının sağlığı korunur. Ayrıca, düzenli aşılamalar, hayvanların yaşam sürelerini uzatırken, sahiplerine de veteriner masraflarını azaltma imkanı sunar. Aşılama, sadece evcil hayvanları değil, insanları da korur; bazı hayvan hastalıkları insanlara bulaşabileceği için aşılanmış hayvanlar toplum sağlığı açısından büyük önem taşır.
BARFTR Veteriner Hekimi
Ece SICAKYÜZ