Köpeklerde Epilepsi Nedenleri ve Belirtileri
Halk arasında sara hastalığı olarak bilinen epilepsi; kronik olarak tanımlanan uzun süreli bir hastalıktır. Beyinde bulunan nöronlarda ani ve kontrolsüz deşarjlarla ortaya çıkan hastalık hastada istemsiz kasılmalara sebebiyet verir. Buna ek olarak bilinç değişiklikleri ve duygusal değişiklikler de meydana gelir. Nöbetler halinde görülen epilepsi hastalığı spazmlara, titremelere ve seğirmelere yol açar. Köpeklerde epilepsi hastalığını kısaca tanımlamak gerekirse, köpek epilepsisi tıpkı insanlardaki epilepsi ya da bir diğer deyişle sara hastalığı ile benzer semptomlar taşıyan bir çeşit beyin rahatsızlığıdır.
Zamanı ve şiddeti belli olmayan krizlerle ortaya çıkan epilepsinin, köpek ebeveynleri için son derece korkutucu bir hastalık olduğunu söylemek gerekir ki yanlış olmaz. Gerçekleşen krizlerin altında genellikle başka bir rahatsızlığın yattığı ve tetikleyici olduğu epilepsi, mutlaka kontrol altına alınması gereken; aksi takdirde köpeğin yaşam kalitesini düşürecek sonuçlar doğuran son derece ciddi bir rahatsızlıktır.
Köpeklerde her yaşta görülen epilepsi krizlerinin nedenlerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
Genetik faktörler epilepsi krizlerinin ortaya çıkmasında oldukça etkili bir sebeptir. Bu doğrultuda bazı köpek cinslerinde epilepsi hastalığının görülme olasılığı da diğerlerine göre çok daha yüksektir. Örnek verecek olursak, Golden Retriever, Siberian Husky, Terrier, Kaniş, Alman Çoban Köpeği gibi köpek cinslerinin epilepsi krizi geçirme ihtimalleri diğer köpek cinslerine göre daha fazladır.
Köpeklerde görülen en ciddi rahatsızlıklarından biri olan distemper ya da bir diğer ismi ile gençlik hastalığı da epilepsi krizlerine kapı aralayan nedenler arasında gösterilebilir. Köpeklerde görülen kuduz ve yalancı kuduz da epilepsinin tetikleyicisi olabilecek rahatsızlıklar arasında yer almaktadır. Köpeklerin beyin dokularında görülen eksiklikler, epilepsinin bir başka nedenidir. Çeşitli nedenlerle ortaya çıkan mantar enfeksiyonları veya böbrek ve karaciğer eksikliği de köpeklerde epilepsinin nedenleri arasında gösterilebilir. Epilepsi krizleri, kalsiyum eksikliği ya da yeterli miktarda oksijen alınmaması durumunda da ortaya çıkabilir.
Tüm bunlara ek olarak, B vitamini eksikliği; aşırı tuz yüklenmesi; zehirlenme gibi çeşitli metabolik nedenler epilepsi krizlerinin tetikleyici olarak gösterilebilir.
Köpeklerde epilepsi tanımını yaptıktan ve nedenlerine de kısaca değindikten sonra dilerseniz gelin şimdi de rahatsızlığın belirtilerine ve krizlerin ortaya çıkma şekline ışık tutalım. Köpeklerde epilepsi, üç evreden oluşmakta ve her evrede farklı semptomlar ortaya çıkmaktadır.
Köpeklerde Epilepsinin 1. Aşaması (Prodome Evresi)
Epilepsinin ilk evresinde, hayvanlarda görülen tepkiler genellikle dışarıdan kolaylıkla fark edebileceğiniz davranışlardır. Bu evrede titreme ve inlemelere, korku ve kaçıp saklanma davranışlarının eşlik ettiği bilinmektedir. Köpeklerde epilepsinin ilk aşamasında kriz henüz ortaya çıkmamış, yalnızca bazı tepkilerle kendini belli etmiştir.
Köpeklerde Epilepsinin 2. Aşaması (Aura Evresi)
Epilepsinin ikinci aşamasında ise tıpkı insanlarda görülen epilepsi nöbetleri gibi kasılmalar meydana gelmektedir. Epilepsi krizinin gerçek manada ortaya çıktığı ikinci evrede köpeklerin verdiği tepkiler çok hafif olabileceği gibi oldukça şiddetli tepkiler de görülebilir. Bu aşamada kasılmalara ek olarak bilinç dışı kas hareketleri, salya salgılama, idrar ve dışkılama meydana gelebilir.
Epilepsinin ikinci evresinde köpeklerde görülebilecek bir başka davranış şekli ise dışarıdan gelen uyarılara karşı herhangi bir tepki oluşmamasıdır. Bir veya üç dakika boyunca devam eden epilepsi krizleri gün içerisinde birden fazla kez ortaya çıkabilmektedir.
Köpeklerde Epilepsinin 3. Aşaması (Ictal Evresi)
Köpeklerde epilepsinin üçüncü yani son aşamasında artık kriz sona ermiş, geriye sadece halsizlik kalmıştır. Yarım saatten daha kısa süren bu bölümde, köpeklerde dinlenme ihtiyacı doğar. Kriz sonrasında köpeklerin büyük bir çoğunluğu su içme eğilimindedir.
Kriz şeklinde ortaya çıkan epilepsi nöbetlerine ek olarak bazı durumlarda köpeklerde görülen davranışlarda çeşitli farklılıklar gözlenebilmektedir. Fokal nöbet olarak da adlandırılan bu epilepsi çeşidinde köpekler sinek yakalar gibi ani sıçramalar gerçekleştirebilir. Öte yandan fokal nöbetlerde köpeklerde körlük oluşabilir.
Köpeklerde meydana gelen epilepsi nöbetlerinde köpek sahiplerinin gözlem ve anlatıları, hastalığın teşhis ve tedavi süreçlerinde yol göstericidir. Nöbet esnasında olabildiğince sakin davranmalı, köpeğinizin size ve kendisine zarar vermesine engel olmalısınız.
Köpeklerde Epilepsi Krizi Sırasında Yapılması Gerekenler
Eğer köpeğinizin epilepsi nöbeti geçirdiğini düşünüyorsanız, köpeğinizin sağlığını tehlikeye atmamak adına bir ebeveyn olarak üzerinize düşen bazı sorumlulukları yerine getirmenizde fayda var. Epilepsi nöbetinden önce ortaya çıkan belirtileri gözlemlemeniz durumunda köpeğinizi sakinleştirmeye çalışmalı, düşük bir ses tonuyla köpeğinizle konuşmalısınız. Epilepsi nöbeti esnasında yapmanız gerekenleri ise aşağıdaki gibi listeleyebiliriz:
- Olabildiğince sakin olmalı ve nöbet geçiren köpeğinizi yaralanmasını engelleyecek geniş bir alana almalısınız.
- Epilepsi nöbeti esnasında köpeğinizin sizin sesinizi duymama ihtimali yüksektir. Bu nedenle krizi onun için olabildiğince hasarsız bir sürece dönüştürmenizi tavsiye ederiz. Bunun için kasasının altına yumuşak bir şey yerleştirerek travmatik hasarların oluşmasını engelleyebilirsiniz.
- Epilepsi nöbeti esnasında köpeğinizin nefes alışverişi zorlaşabilir. Bunu önlemek adına temiz bir havluyu dişlerinin arasına sıkıştırarak kasılmasının ve nefes darlığı yaşamasının önüne geçebilirsiniz.
- Kriz sırasında eğer evde başka bir hayvan var ise onu köpeğinizin yanından uzaklaştırmanız gerekir.
- Epilepsi krizinin ne kadar süre devam ettiğini kontrol etmek köpeğiniz için hayati önem taşıyan adımlardan birini oluşturuyor. Eğer nöbet süresi beş dakikayı geçtiyse vakit kaybetmeden veterinerinizi aramalısınız.
Epilepsi nöbetinin ardından ortamın ışıklandırmasını azaltmalı ve bu süreçte yeni bir nöbet yaşanırsa köpeğinizi yalnız bırakmamak adına yanından ayrılmamalısınız.
Köpeklerde Epilepsi Nasıl Tedavi Edilir?
Köpeklerde epilepsi krizinin yaşanmasında etkili olan pek çok farklı rahatsızlığın bulunması, epilepsi teşhisini zorlaştıran en önemli unsurlardan bir tanesidir. Bu nedenle köpeğinizin nöbet geçirdiğini fark ettiğinizde onu vakit kaybetmeden muayene için uzman bir veteriner hekime götürmenizi tavsiye ederiz.
Veteriner hekime köpeğinizin nöbet esnasında yaşadıklarını ayrıntılı olarak anlattıktan sonra köpeğiniz hekim tarafından hem fiziksel hem de nörolojik olarak muayene edilecektir. Laboratuvar analizleri ve görüntüleme tekniklerinden çıkan sonuçlara göre köpeğinizin yaşadığı durumun epilepsi olup olmadığına dair kesin tanı konulacak ve tedavi sürecine başlanacaktır.
Bu süreçte, veteriner hekiminiz tarafından yapılan öneri ve uyarıları dikkate almanın yanı sıra köpeğinizi stresten uzak tutmanızı ve ona düzenli olarak egzersiz yaptırmayı ihmal etmemenizi öneririz. Eğer epilepsi nöbetlerine yol açan temel rahatsızlık doğru saptanabilirse köpeğinizin tedavisi çok daha kısa sürede kontrol altına alınacaktır.
BARFTR Veteriner Hekim
Ece SICAKYÜZ